Zachowania

Maluchy w wieku 12-24 miesięcy zaczynają naśladować swoich rodziców. Obserwują ich zachowania oraz je interpretują. To właśnie w tym wieku dowiadują się co jest złe, a co dobre. Poprzez system pochwał i nagan dostosowują swoje zachowanie do wymagań społecznych. Dziecko skarcone za nieumytą buzię czy rozczochrane włosy uczy się, że aby być akceptowane i pozytywnie odbierane, musi wyglądać schludnie. W innym przypadku, będzie to miało negatywne konsekwencje. Kiedy jednak dopuści się ono podobnego zachowania, pojawia się w nim wstyd.

Na tym etapie rozwoju, rodzice szczególnie powinni zwrócić uwagę na to, czego uczą swoje pociechy. Przekazywanie podstawowych zasad zachowania w społeczeństwie jest wskazane, jednak niektóre opinie czy wypowiedzi dorosłych, mogą wykształcić w dziecku nadmierny wstyd. Konsekwencją tego będzie niepewność własnej wartości oraz obawa o odbiór przez innych.

Normy obowiązujące społecznie powinny być przekazywane najmłodszym, jednak każdy wychowujący dziecko rodzic inaczej je interpretuje. Na przykład dla jednego głośne wypowiadanie swojej opinii nie zawsze będzie pożądane, gdyż może nieść za sobą negatywne konsekwencje. Przekazuje on tę zasadę swojemu potomkowi, przez co może mieć on w przyszłości zahamowania dotyczące publicznego wypowiadania się oraz odczuwać zawstydzenie związane z obserwacją go przez innych, a w konsekwencji ich negatywną oceną.

Ciało

Wstyd cielesny to również wynik rodzicielskiej interwencji. Tym razem jest to pozytywne zjawisko. Dziecko uczone jest jak stawiać granice własnej cielesności. O ile przebywanie przy dziecku nago do ok. 2 roku życia nie jest niczym złym, to w latach późniejszych dobrze jest mu pokazać, że swoją nagość należy chronić.

Jednocześnie nie można dać mu do zrozumienia, że powinien się własnego ciała wstydzić. Akceptacja oraz otwartość rodziców powinny zapobiec negatywnemu poglądowi dziecka na własne ciało.

Środowisko a wstyd

Oprócz kształtowania poczucia wstydu u dziecka przez rodziców, wpływ na nie ma także środowisko. Idąc do szkoły pociecha zaczyna w pełni samodzielnie uczestniczyć w życiu społeczności. W okresie nastoletnim środowisko jest szczególnie ważne. Występuje wtedy największa chęć akceptacji przez rówieśników oraz częste poczucie wstydu i niepewności w stosunku do własnej osoby. Dalej kształtowane są wzorce oraz przykłady postępowania społecznie akceptowalnego. Wraz z niespełnianiem oczekiwań innych, a także związanymi z tym obawami, doświadczamy wstydu.